Tiếng Việt
English
11 điều nên biết về sốt xuất huyết Dengue
Đăng ngày 03/04/2018
1.544 lượt xem
Đăng ngày 03/04/2018
1.544 lượt xem
Chia sẻ:
Sốt xuất huyết Dengue (SXHD) là bệnh nhiễm vi rút Dengue (DEN) cấp tính do muỗi truyền và có thể gây thành dịch lớn.
Tác Giả: Ths. Trần Như Phong (Trưởng bộ môn Y cộng đồng- khoa Điều Dưỡng).
Sốt xuất huyết Dengue (SXHD) là bệnh nhiễm vi rút Dengue (DEN) cấp tính do muỗi truyền và có thể gây thành dịch lớn.
SXHD trở thành dịch tại trên 100 quốc gia ở châu Phi, châu Mỹ, khu vực phía Đông Địa Trung Hải, Đông Nam Á và Tây Thái Bình Dương, trong đó Đông Nam Á và Tây Thái Bình Dương là khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Năm 2017, Việt Nam có hơn 90.626 người mắc SXHD cao gấp 1,6 lần số người mắc SXHD năm 2016 (54.003 người).
1. Tác nhân gây bệnh: do vi rút Dengue thuộc nhóm Flavivirus, họ Flaviviridae với 4 týp huyết thanh DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4.
2. Véc tơ truyền bệnh: Bệnh không lây truyền trực tiếp từ người sang người mà do muỗi đốt người bệnh có mang vi rút sau đó truyền vi rút qua người lành qua vết đốt. Ở Việt Nam, hai loài muỗi truyền bệnh SXHD là Aedes aegypti và Aedes albopictus, trong đó quan trọng nhất là Aedes aegypti.
.png)
(Muỗi Aedes aegypti)
3. Thời kỳ ủ bệnh và lây truyền: Thời kỳ ủ bệnh từ 3 - 14 ngày, trung bình từ 5-7 ngày. Bệnh nhân là nguồn lây bệnh trong thời kỳ có sốt, nhất là 5 ngày đầu của sốt là giai đoạn trong máu có nhiều vi rút. Muỗi bị nhiễm vi rút thường sau 8-12 ngày sau hút máu có thể truyền bệnh và truyền bệnh suốt đời.
4. Tính cảm nhiễm và sức đề kháng: Mọi người chưa có miễn dịch đặc hiệu đều có thể mắc bệnh, từ trẻ sơ sinh cho đến người lớn. Sau khi khỏi bệnh sẽ được miễn dịch suốt đời với týp vi rút Dengue gây bệnh nhưng không được miễn dịch bảo vệ chéo với các týp Dengue khác. Nếu bị mắc bệnh lần thứ 2 với týp vi rút Dengue khác, bệnh nhân có thể mắc bệnh nặng hơn và dễ xuất hiện sốc Dengue.
5. Thời gian thường xảy ra dịch SXHD: Bệnh SXHD thường tăng nhiều vào các tháng mùa mưa, có nhiệt độ trung bình cao. Ở nước ta, khu vực miền nam và miền trung bệnh xuất hiện quanh năm, ở miền bắc và Tây Nguyên bệnh thường xảy ra từ tháng 4 đến tháng 11.
6. Thời gian ủ bệnh: Thời kỳ ủ bệnh từ 3 - 14 ngày, trung bình từ 5-7 ngày. Bệnh nhân là nguồn lây bệnh trong thời kỳ có sốt, nhất là 5 ngày đầu của sốt là giai đoạn trong máu có nhiều vi rút. Muỗi bị nhiễm vi rút thường sau 8-12 ngày sau hút máu có thể truyền bệnh và truyền bệnh suốt đời [6].
7. Con đường lây truyền bệnh SXHD: Muỗi vằn (Aedes aegypti) hút máu người bị bệnh sau đó mang vi rút, khi chúng đốt người lành sẽ lây truyền vi rút Degue sang người lành. Bệnh SXHD không lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp, nên chăm sóc người bệnh SXH không bị lây. Tuy nhiên, cần lưu ý tránh để muỗi đốt vì muỗi có thể truyền bệnh từ người bệnh sang người lành.
4. Tính cảm nhiễm và sức đề kháng: Mọi người chưa có miễn dịch đặc hiệu đều có thể mắc bệnh, từ trẻ sơ sinh cho đến người lớn. Sau khi khỏi bệnh sẽ được miễn dịch suốt đời với týp vi rút Dengue gây bệnh nhưng không được miễn dịch bảo vệ chéo với các týp Dengue khác. Nếu bị mắc bệnh lần thứ 2 với týp vi rút Dengue khác, bệnh nhân có thể mắc bệnh nặng hơn và dễ xuất hiện sốc Dengue.
5. Thời gian thường xảy ra dịch SXHD: Bệnh SXHD thường tăng nhiều vào các tháng mùa mưa, có nhiệt độ trung bình cao. Ở nước ta, khu vực miền nam và miền trung bệnh xuất hiện quanh năm, ở miền bắc và Tây Nguyên bệnh thường xảy ra từ tháng 4 đến tháng 11.
6. Thời gian ủ bệnh: Thời kỳ ủ bệnh từ 3 - 14 ngày, trung bình từ 5-7 ngày. Bệnh nhân là nguồn lây bệnh trong thời kỳ có sốt, nhất là 5 ngày đầu của sốt là giai đoạn trong máu có nhiều vi rút. Muỗi bị nhiễm vi rút thường sau 8-12 ngày sau hút máu có thể truyền bệnh và truyền bệnh suốt đời [6].
7. Con đường lây truyền bệnh SXHD: Muỗi vằn (Aedes aegypti) hút máu người bị bệnh sau đó mang vi rút, khi chúng đốt người lành sẽ lây truyền vi rút Degue sang người lành. Bệnh SXHD không lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp, nên chăm sóc người bệnh SXH không bị lây. Tuy nhiên, cần lưu ý tránh để muỗi đốt vì muỗi có thể truyền bệnh từ người bệnh sang người lành.
.png)
(Con đường lây truyền SXHD)
8. Biểu hiện của SXHD: Sau khi bị muỗi truyền vi rút 5-7 ngày thì người bệnh có thể có các biểu hiện, diễn biến qua ba giai đoạn: giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn hồi phục:
- Giai đoạn sốt: Sốt cao đột ngột, liên tục. Nhức đầu, chán ăn, buồn nôn. Da xung huyết. Đau cơ, đau khớp, nhức hai hố mắt. Thường có chấm xuất huyết ở dưới da, chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam.
- Giai đoạn nguy hiểm: Thường vào ngày thứ 3-7 của bệnh. Người bệnh có thể còn sốt hoặc đã giảm sốt. Biểu hiện thoát huyết tương do tăng tính thấm thành mạch (thường kéo dài 24-48 giờ). Tràn dịch màng phổi, mô kẽ, màng bụng, nề mi mắt, gan to, có thể đau. Nếu thoát huyết tương nhiều sẽ dẫn đến sốc với các biểu hiện vật vã, bứt rứt hoặc li bì, lạnh đầu chi, da lạnh ẩm, mạch nhanh nhỏ, huyết áp kẹt (hiệu số huyết áp tối đa và tối thiểu ≤ 20 mmHg), tụt huyết áp hoặc không đo được huyết áp, tiểu ít.
Xuất huyết: Xuất huyết dưới da: Nốt xuất huyết rải rác hoặc chấm xuất huyết thường ở mặt trước hai cẳng chân và mặt trong hai cánh tay, bụng, đùi, mạng sườn hoặc mảng bầm tím. Xuất huyết ở niêm mạc: Chảy máu mũi, lợi, tiểu ra máu. Kinh nguyệt kéo dài hoặc xuất hiện kinh sớm hơn kỳ hạn. Xuất huyết nội tạng như tiêu hóa, phổi, não là biểu hiện nặng.
- Giai đoạn hồi phục: Sau 24-48 giờ của giai đoạn nguy hiểm, có hiện tượng tái hấp thu dần dịch từ mô kẽ vào bên trong lòng mạch. Giai đoạn này kéo dài 48-72 giờ. Người bệnh hết sốt, toàn trạng tốt lên, thèm ăn, huyết động ổn định và tiểu nhiều. Có thể có nhịp tim chậm và thay đổi về điện tâm đồ. Trong giai đoạn này, nếu truyền dịch quá mức có thể gây ra phù phổi hoặc suy tim.
9. Xử lý khi bị SXHD: Trong mùa dịch SXHD nếu xuất hiện sốt, đau đầu nhiều, người bệnh nên đến cơ sở y tế khám để phát hiện bệnh và xử lý kịp thời nếu có dấu hiệu diễn biến nặng. Giai đoạn 2 là giai đoạn có thể có nhiều biến chứng nặng nên người bệnh nên đến cơ sở y tế để điều trị. Sốt xuất huyết hoàn toàn có thể điều trị ở các cơ sở Y tế tuyến cơ sở. Chỉ những trường hợp có biến chứng nặng như sốc Dengue gây suy đa tạng, hạ tiểu cầu gây chảy máu hoặc đe dọa chảy máu nghiêm trọng mới cần điều trị tại các tuến Y tế cao hơn.
.png)
(Ảnh sưu tầm)
10. Lưu ý đặc biệt khi bị mắc sốt xuất huyết: Các biến chứng nặng của SXH thưởng xảy ra ở giai đoạn 2. Mặc dù lúc này bệnh nhân đã đỡ sốt nhưng vẫn không được chủ quan mà cần đến cơ sở y tế khám và xét nghiệm máu hàng ngày. Nếu người bệnh có các dấu hiệu đe dọa: Mệt lả, nôn hoặc buồn nôn liên tục, bứt rứt vật vã, chảy máu chân răng, chảy máu cam hoặc kinh nguyệt kéo dài, ở trẻ nhỏ có thể có li bì, bỏ bú, đái ít tay chân lạnh cần phải đưa ngay đến bệnh viện để được cấp cứu kịp thời.
11. Phòng ngừa SXHD: Cách tốt nhất phòng bệnh SXH Dengue là không để muỗi đốt, ngủ màn, xoa thuốc. Diệt muỗi Aedes bằng phun thuốc diệt muỗi loại trừ các ổ nước đọng quanh nhà không cho bọ gậy phát triển.
Tài liệu tham khảo:
Bộ Y tế (4607/QĐ-BYT), “Kế hoạch giám sát trọng điểm lồng ghép bệnh sốt xuất huyết dengue, bệnh do vi rút zika và chikungunya tại việt nam giai đoạn 2017-2020”.
11. Phòng ngừa SXHD: Cách tốt nhất phòng bệnh SXH Dengue là không để muỗi đốt, ngủ màn, xoa thuốc. Diệt muỗi Aedes bằng phun thuốc diệt muỗi loại trừ các ổ nước đọng quanh nhà không cho bọ gậy phát triển.
Tài liệu tham khảo:
Bộ Y tế (4607/QĐ-BYT), “Kế hoạch giám sát trọng điểm lồng ghép bệnh sốt xuất huyết dengue, bệnh do vi rút zika và chikungunya tại việt nam giai đoạn 2017-2020”.
Bài viết mới nhất
Xem tất cả Bài viết
Bài viết liên quan
Xem tất cả Bài viết liên quan
Đăng ký tư vấn tuyển sinh 2025
Năm 2025, Trường Đại học Đại Nam tuyển sinh
36 ngành đào tạo
thuộc các khối ngành: Sức khoẻ, Kỹ thuật - Công nghệ, Kinh tế - Kinh doanh và Khoa học Xã hội & Nhân văn.
Đăng ký ngay để nhận
Quỹ học bổng và hỗ trợ học phí lên tới 55 tỷ đồng
Quỹ học bổng và hỗ trợ học phí lên tới 55 tỷ đồng
Đăng ký ngay để nhận
Quỹ học bổng và hỗ trợ học phí lên tới 55 tỷ đồng
Quỹ học bổng và hỗ trợ học phí lên tới 55 tỷ đồng
